‘Voor een reclameplaat te gebruiken als aanbeveling voor een collecte’. De inzending, een ontwerp-affiche van het Nederlandse Rode Kruis, uit 1924.

Het recent door Korpora aangekochte ontwerp-affiche uit 1924 van het Nederlandse Rode Kruis (afm. ca. 75 x 100 cm). Verwerv.nr. 002335

De aanleiding voor deze blog is de recente verwerving van een ontwerp-affiche dat als inzending in 1924 van een door het Nederlandse Rode Kruis uitgeschreven prijsvraag bedoeld was voor de jaarlijkse landelijke collecte. Het affiche, stilistisch aantrekkelijk in vier kleuren in Art-Deco stijl uitgevoerd, is onlangs door Korpora bij een New Yorkse posterhandelaar aangekocht.

Het Nederlandse Rode Kruis startte in 1922 met het jaarlijks landelijk collecteren. Om de Rode Kruis collecte aan te kondigen en te promoten werden affiches uitgegeven. Het door Korpora aangekochte affiche uit 1924 betreft een welkome en waardevolle aanvulling op de collectie, omdat het een exemplaar betreft, overigens niet officieel in gebruik genomen, uit de beginjaren van de jaarlijkse landelijke collecte. In deze blog wordt gekeken naar het verhaal achter het recent verworven affiche.

Begin juni 1924 schreef het Hoofdbestuur van het Nederlandse Rode Kruis een prijsvraag uit voor een te ontwerpen affiche voor de collecte die van 27 september tot 4 oktober in dat jaar zou plaatsvinden. ‘Het biljet moet op pakkende wijze de aandacht vestigen op de humanitaire idee, die het Roode Kruis voorstaat. Daarbij zal in het oog dienen te worden gehouden, dat het vredeswerk van het Roode Kruis van het meeste belang is geworden’.

De ontwerpen voor de prijsvraag konden tot en met 14 juli worden ingezonden. In totaal bedroeg het aantal inzendingen 133 ontwerpen. Deze werden beoordeeld door de volgende drie juryleden, allen kunstschilder, te weten, S. Jessurun de Mesquita, W.A. van Konijnenburg en Prof. Dr. R.N. Roland Holst.

Enkele belangrijke voorwaarden waaraan het ontwerp moest voldoen was de afmeting van circa 75 x 100 cm, een staande uitvoering in niet meer dan vier kleuren en de aanwezigheid van een rode kruisembleem. Daarnaast moest de tekst: ‘Steunt het vredeswerk van het Nederlandse Roode Kruis. Collecte tusschen 27 september en 4 october’ leesbaar op het ontwerp terugkomen. Het winnende ontwerp zou niet alleen in grote getalen worden gedrukt voor de aankondiging en promotie van de collecte maar tevens op de collectebussen worden beplakt enzovoorts.

Het winnende ontwerp uit 1924 met titel 'Humaniteit' van K. Vegter. Van Sabbe Posterauctions 2005.

Op 15 juli werden door de jury drie personen tot winnaar uitgeroepen. Zo ging de eerste prijs naar K. Vegter met zijn ontwerp ‘Humaniteit’, een realistische voorstelling in een ronde vorm waarbij een ‘liefdeszuster van het Roode Kruis een gewonde laaft’. Vegter kreeg hiervoor ꬵ 300,- gulden. Naast deze eerste prijs had hij kort tevoren al de eerste prijs gewonnen met een ander ontwerp voor een fabrieksmerk van de N.V. Vereenigde Schelpkalkfabrieken en voorts een derde prijs voor een affiche van Bruynzeels parketvloeren.

Ondanks de fraaie uitvoering van Vegter’s werk had de jury moeite met de uitvoering van de op het ontwerp aangebrachte letters. In een ingezonden reactie liet een abonnee van Het Vaderland op 27 september 1924 onder pseudoniem Burgemeester zijn mening niet onder stoelen of banken schuiven. Volgens de schrijver was het ontwerp ongeschikt om op de collectebussen te plakken vanwege het miniatuur rood kruisje en de grillige en onnatuurlijke vormen. Vervolgens wenste hij dat het ontwerp van het voorgaande jaar opnieuw zou worden gebruikt: ‘Een kranige verpleegster met een collectebus, op den achtergrond een forsch rood kruis’.

Het door het Nederlandse Rode Kruis gebruikte affiche in 1923 en 1925. Inv.nr.: RK2096

De tweede prijs met ontwerp, ‘Job 4’ ging naar L. Chr. Kalff en betrof een symbool met een verroest zwaard en rood kruis omkranst met bloemen. Hiervoor ontving Kalff ꬵ 200,- gulden. De derde prijs ging naar W. Arondëus met zijn ontwerp ‘Urbi et Orbi’, een fraai ontwerp waar hij ꬵ 100,- voor heeft gekregen. Arondëus maakte een gestileerde tekening van een door ‘barmhartigheid opgenomen gewonde’. Veel van de overige 130 ontwerpen laten veelal verpleegsters zien waarbij ‘de eene teekenaar den ander overtreft in het miserabel voorstellen van de verpleegden’. Hier zitten overigens wel enkele geslaagde ontwerpen tussen, een goed voorbeeld hiervan is het recent door Korpora verworven ontwerp-affiche, een aquarel in vier kleuren, in een bas-reliëf uitgevoerd.

Op 20 september werden naast de drie winnende affiches, alle 130 ontwerpen in villa Kleykamp in Den Haag tentoongesteld. De 24 mooiste ontwerpen van de 130 inzendingen sierden de hoofdzaal.

Voor de jaarlijkse landelijke collecte in 1925 viel het Nederlandse Rode Kruis terug op het sprekende en aantrekkelijke ontwerp uit 1923: De verpleegster met de collectebus en rood kruis. Dit mogelijk ook vanwege de in de dagbladen geuite kritiek op het ontwerp-affiche van Vegter uit 1924.

De gulle gevers aan de collecte van 1925 kregen als dank een vlaggetje met afbeelding afgeleid van het gebruikte affiche. Inv.nr.: RK0123

Reageer

Heb je meer informatie of een opmerking over dit onderwerp? Reageer dan op deze blog! Je reactie verschijnt direct onder de blog en is voor iedereen zichtbaar. Korpora heeft het recht reacties te verwijderen, in te korten of anderszins aan te passen. Voorts zijn de algemene voorwaarden van toepassing.