Koningsdag, een (zwaar) beveiligd feestje

Je weet nooit wat er gebeurt en de alertheid en maatregelen hangen natuurlijk af van eventuele spanningen in de samenleving, bepaalde organisaties of groeperingen die actief zijn. Maar het kan ook een individu betreffen, zoals Karst T., die in 2009 in Apeldoorn een aanslag pleegde.

Koningsdag is helaas niet vanzelfsprekend een veilig en gezellig feestje, en dat was Koninginnedag ook al tijden niet meer.

ME-optreden in Amsterdam op 30 april 1980, ‘Kroningsdag’, Koninginnedag en de dag van de kroning van Prinses Beatrix. De foto meet circa 41 x 30 centimeter.
Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid, Apeldoorn, 35702.

Uit een zoekslag in de collectie van Korpora blijkt dat (zware) beveiliging tijdens Koningsdag een onderdeel van de traditie is geworden en soms ook incidenten plaatsvinden.

Op zich is het overigens wel logisch dat leden van het Koninklijk Huis beveiligd worden, dat is ook al een eeuwenoud verschijnsel. Denk aan de lijfgardes waarover vorsten vroeger beschikten, met misschien wel als bekendste de Cent-Suissses (honderd Zwitsers), een eenheid die in 1480 op permanente basis werd ingevoerd door koning Louis XI van Frankrijk en een model gingen vormen. Het bekendste voorbeeld hiervan is die van het Vaticaan, opgericht in 1506 en nog altijd actief.

Willem van Oranje beschikte als eerste Nederlandse stadhouder sinds 1572 over een lijfgarde.

Terug naar Nederland en de recente geschiedenis aan de hand van (historische) foto’s.

Politiehelikopter die ter observatie in Meijel (Limburg) boven de koninklijke trein hangt tijdens Koninginnedag in 1986.
Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid, Apeldooorn, 9640

Tijdens de rellen te Amsterdam in 1980 raakten circa 25 ME’ers gewond. Het parate peloton van de Gemeentepolitie Amsterdam had bij wijze van improvisatie en proef ijshockeyspullen aangeschaft en deze uitrusting had goed voldaan. Daarop werden vóór 30 april op grote schaal ijshockeyuitrustingen aangekocht voor de Mobiele Eenheden. Bij de Kroningsrellen op 30 april 1980 was nog maar een deel van de Mobiele Eenheden uitgerust met de beschermende ijshockeyspullen.

Identiteitsplaatje aan kettinkje van de Rijkspolitie. Na de ongeregeldheden in Amsterdam, waarbij ruim 100 politiemensen gewond raakten, werden deze plaatjes ingevoerd. Het Jaarverslag 1980 van het Korps Rijkspolitie vermeld daarover: ‘…is aan al het personeel van de Mobiele Eenheden van het korps Rijkspolitie een metalen naamplaatje verstrekt, dat bij acties om de hals kan worden gedragen. Op het metalen plaatje zijn naast de persoonlijke gegevens ook het onderdeel vermeld, hetgeen identificatie bij ernstige verwondingen kan vereenvoudigen.’ Een trieste maatregel.
Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid, Apeldoorn, 13404.

Pas na het tumult van 1980 kregen de Mobiele Eenheden landelijk de beschikking over de in de ijshockeysport gebruikte lichaamsbeschermende uitrustingsstukken: schouder- en torsobeschermers, kruis- en scheenbeenbeschermers, gebitsbeschermers.

Binnen enkele jaren kwamen speciaal voor de politie ontwikkelde slagvesten en beschermers voor de ledematen op de markt.

Evaluatie van onder andere de ME-inzet in Amsterdam in 1980 leidde tot verbetering van de persoonlijke ME-uitrusting: laarzen met stalen neus, verbeterde oproerhelm van polyamide met een langer vizier van polycarbonaat en langere nekbeschermer (1981) en een stevigere lange wapenstok die ook bruikbaar was voor afweer- en opbrenghandelingen (1983).

Deze manier van innoveren is wel heel bijzonder te noemen.

Hopelijk blijven in de toekomst incidenten uit en volstaan min of meer onopvallende beveiligingsmaatregelen die tevens preventief zijn.

Koningsdag te Maastricht, 27 april 2022: Burgemeester Penn-te Strake en gouverneur Roemer heten de Koninklijke familie welkom aan het begin van de route. Met name links zijn duidelijk persoonsbeveiligers en politieagenten te zien die toezicht houden.
Beeld: © RVD