Een kwestie van geduld

Psion 1 Organiser, 1984. Foto Kira Zumkley.
Science Museum, Londen

In 1984 lanceerde de firma Psion de eerste Personal Digital Assistant (PDA), beter bekend als de organiser. Dit digitale alternatief voor een papieren agenda, waarmee later ook getelefoneerd kon worden en als zodanig een voorloper van de smartphone, genoot snel grote populariteit. Vandaar dat ook firma’s als Apple, Hewlett-Packard, Motorola, Sharp en Sony deze apparaatjes gingen produceren.

De organiser werd echter ook snel ontdekt door (zware) criminelen, die opeens de beschikking kregen over een handig digitaal ‘notitieboekje’ voor al hun duistere zaakjes aangezien deze voorzien waren van toegangsbeveiliging.

Naarmate de opsporingsdiensten steeds vaker werden geconfronteerd met organisers van verdachten waar ze niets mee konden terwijl het cruciaal was voor het onderzoek om erachter te komen welke geheimen deze eventueel verborgen hielden, moest worden gezocht naar een oplossing. Hierbij moet worden bedacht dat organisers vrij lang, van 1984-2000, in gebruik zijn geweest.

Toename van de criminaliteit in Nederland in de periode waarin de digitale zakagenda’s populair waren.
Bron CBS/NOS

Zo leidde de populariteit van organisers onder Nederlandse criminelen tot de ontwikkeling van de eerste robot van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), dat onder meer politie en justitie ondersteunt met tal van specialistische onderzoeken. Het NFI is ontstaan in 1999, met als fundamenten het Gerechtelijk Laboratorium (1945) en het Gerechtelijk Geneeskundig Laboratorium/Laboratorium voor Gerechtelijke Pathologie (1951). Korpora bezat al de historische collecties van laatstgenoemde instellingen.

Minister van Justitie Dries van Agt tijdens een bezoek aan het Gerechtelijk Laboratorium in de jaren ’70 van de twintigste eeuw.
Inv.nr. 45002896

De meeste organisers hadden een toegangsbeveiliging in de vorm van een (viercijferige) pincode. Het NFI bouwde daarom een robot die door middel van het mechanisch indrukken van knoppen op organisers het wachtwoord probeerde te ‘raden’. Door middel van een indicator in het display (meestal een sleutelicoontje) gaf de zakagenda aan dat de pincode al dan niet correct was.

De basis van de robot bestaat uit een XYZ-tafel. Dit zijn geavanceerde apparaten die zijn ontworpen om nauwkeurige bewegingen en positioneringen langs meerdere assen mogelijk te maken, meestal X, Y en Z. De robot is verder voorzien van een arm waaraan een metalen pen is bevestigd die door middel van een veer een vinger simuleert. De robot wordt aangestuurd door een Windows-computer met door het NFI ontwikkelde software, een motorcontroller en een camerasysteem voor machine-vision.

Marc en Martijn van het NFI bereiden in het depot van Korpora een demonstratie voor van de nog werkende robot. Foto Ruud de Graaf (Korpora).

Bij het inregelen van de robot worden de X-Y posities van de fysieke cijferknoppen ingesteld, waarna de robot begint met het indrukken van de code ‘0000’, vervolgens code ‘0001’ enzovoorts. Een camerasysteem houdt de indicator in de gaten en stopt het proces zodra de zakagenda ontgrendeld is.

Een organiser wordt nauwkeurig op de xyz tafel gelegd en vervolgens vastgezet. Foto Ruud de Graaf (Korpora).

De robot is in werkende toestand, voorzien van een demonstratieprogramma en een te kraken zakagenda. Hij doet er ongeveer maximaal 42 uur over om de klus te klaren voor vier posities bij tien cijfers van 0 tot 9. Destijds is de robot ViRoPaDe (Visual Robot Password Detection) gedoopt, die als zodanig wordt vermeld in het Handbook of computer crime investigation. Forensic tools and technology (San Diego 2001) van Eogan Casey.

De robot doet zijn werk. Foto’s Ruud de Graaf (Korpora).

Voor Korpora is de robot voor het kraken van digitale zakagenda’s niet alleen een waardevolle aanvulling op de historische collectie van het NFI, maar ook voor de collectie in het algemeen, zeker omdat deze nog functioneert en daardoor enerzijds erg tot de verbeelding spreekt en anderzijds duidelijk laat zien hoe de techniek, ook op het gebied van de forensische opsporing, voortschrijdt.

Met dank aan Marc en Martijn van het NFI.