De grote angst voor branden in het verleden blijkt uit de verschillende voorzieningen die daartegen door de eeuwen heen werden getroffen. Wereldberoemd is de zogeheten ‘slang-brand-spuit’ die de Amsterdamse kunstenaar en uitvinder Jan van der Heyden in (1637-1712) introduceerde om de vlammen mee te lijf te gaan.
Een groot digitaal scherm waarop een brandende ruimte wordt gesimuleerd. Foto auteur/Korpora Erfgoed Publieke Veiligheid
Watertorens
In Praag werd reeds in de 15de eeuw een houten watertoren gebouwd in het kader van de brandbestrijding. Tussen 1602 en 1606 werd vervolgens een toren uit steen opgetrokken, voorzien van een uitkijkpunt op de top, het zogeheten Lusthaus. In 1655 werd laatstgenoemde toren echter tijdens een overstroming grotendeels weggevaagd. Hierop werd op de oude fundering tussen 1658 en 1660 opnieuw een stenen watertoren voor brandbestrijding gebouwd. Deze toren staat er vandaag de dag nog steeds, telt zes verdiepingen en beschikt eveneens over een genereus uitkijkpunt om branden te kunnen signaleren.
De watertoren in Praag uit 1658-1660 waarin het museum Prague on Fire is gevestigd. Foto auteur/Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid
Het trappenhuis van de watertoren waarin het museum Prague on Fire is gevestigd. Foto auteur/Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid
Onder de vloer van het uitkijkpunt, dus zo hoog mogelijk in de toren, bevond zich een grote tank die doormiddel van een pomp werd gevuld met water uit de rivier de Moldau (in het Tsjechisch de Vitava rivier). Vanuit de tank kon het water, door de druk die ontstond doordat de tank zich op grote hoogte bevond, via leidingen naar fonteinen in de omgeving worden geleid van waaruit het bluswater kon worden ingezet.
Werkelijk overal was aan gedacht want om te voorkomen dat het water kon bevriezen werd de toren zelfs in de strengste winters verhit.
De toren uit 1658-1660 is tot eind 19de eeuw in gebruik geweest, toen deze als gevolg van de aanleg van een waterleidingnetwerk overbodig werd.
Prague on Fire
In de toren is vandaag de dag het museum Prague on Fire gevestigd, een ‘multigenre exposition’, met gebruikmaking van videomapping, animatie, videoart en virtual reality. De presentatie is volledig tweetalig, dat wil zeggen: Tsjechisch-Engels.
Een ruimte waarin op flatscreens door historische figuren verhalen worden verteld. Foto auteur/Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid
De mevrouw die op een van de flatscreens haar verhaal vertelt gaat langzaam in rook op. Foto auteur/Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid
Het museum geeft zodoende een origineel, interessant en ondanks het onderwerp een vermakelijk beeld van brand en brandbestrijding in Praag door de eeuwen heen.
Het plafond in een ruimte voorzien van een groot digitaal scherm waarop gesuggereerd wordt dat dit in brand staat waarbij balken naar beneden vallen. Foto auteur/Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid.
Groot digitaal scherm waarop op een gegeven moment een kleurrijke verzameling afbeeldingen verschijnt die de revue passeerden. Foto auteur/Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid
Voor een van de mooiste onderdelen van het museum kwalificeert zich een groot digitaal panorama van de stad dat alle grote(re) branden door de eeuwen heen toont, waarbij tegelijkertijd de stadsuitbreiding gevisualiseerd wordt. Deze bevindt zich toepasselijk genoeg in het uitkijkpunt.
Een breed digitaal scherm met een perspectiefgezicht op Praag met een tijdbalk in de vorm van een brandende lont waarop de stadsuitbreiding en de belangrijkste branden door de eeuwen heen te zien zijn. Foto auteur/Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid
Het museum is te zien vanaf de Moldau, bijvoorbeeld tijdens een rondvaart, maar ligt wat uit het historisch centrum.
Overigens bevindt zich aan de voet van de toren nog een parate post van onder andere de brandweer.
Foto's van historische brandweervoertuigen in Praag waarvan er vele, zowel in kleur als zwartwit worden gepresenteerd op de vele schermen. Foto's auteur/Korpora. Erfgoed Publieke Veiligheid
Watertorens in Nederland en brandbestrijding
De oudst bekende watertoren in Nederland is die van Paleis Soestdijk, gebouwd rond 1680, die de fonteinen in de tuin van water moest voorzien. De eerste watertoren in Nederland die deel uitmaakte van een (drink)waterdistributienetwerk verrees pas in 1856 te Den Helder. Het waterleidingnetwerk van Amsterdam was van vroeger datum, maar hiervoor werd geen gebruik gemaakt van watertorens. Watertorens in Nederland die waren bedoeld voor brandbestrijding dateren van nog later datum en konden worden aangetroffen bij bedrijven waar brandbare of explosieve grondstoffen en/of eindproducten werden gebruikt respectievelijk opgeslagen. Voorbeelden hiervan zijn Katoenveem in de Keilehaven te Rotterdam en het chemiebedrijf Dupont te Dordrecht, waar watertorens werden gebouwd in 1920 respectievelijk 1961.
Zie voor praktische informatie over Prague on Fire: Prague is burning!